Ζάχαρη: ένας ύπουλος εχθρός
Όλο και περισσότερες επιστημονικές έρευνες καταδεικνύουν πλέον τους κινδύνους που κρύβει η κατανάλωση της ζάχαρης για την υγεία μας. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας μάλιστα, λαμβάνοντάς τις σοβαρά υπόψη, εξέδωσε νέες κατευθυντήριες σχετικά με τη χρήση της ζάχαρης, ενώ σε ορισμένες χώρες ξεκίνησε και η τροποποίηση της φορολογίας εις βάρος των προϊόντων εκείνων που είναι επιβαρυμένα με περίσσεια ζάχαρης. Καθώς οι επιστήμονες κάνουν λόγο για μια εθιστική ουσία που αλλοιώνει εις βάθος την υγεία μας και όχι μόνο την εμφάνισή μας, ας δούμε ποιες είναι οι πιο χαρακτηριστικές βλάβες που προκαλεί, αλλά και πού βρίσκεται «κρυμμένη», ώστε να την αποφύυγουμε.
Επηρεάζει την ορμονική λειτουργία, δημιουργώντας αίσθημα πείνας
Η ζάχαρη επηρεάζει 2 ορμόνες: τη γκρελίνη και τη λεπτίνη. Η γκρελίνη δίνει το σήμα στον εγκέφαλό μας ότι πεινάμε, ενώ η λεπτίνη είναι η ορμόνη που «λέει» στον εγκέφαλό μας ότι χορτάσαμε. Η υψηλή κατανάλωση ζάχαρης μπορεί να αποσυντονίσει τις παραπάνω ορμόνες, κάνοντάς μας πιο επιρρεπείς στην υπερφαγία, πράγμα που προφανώς οδηγεί στα παραπανίσια κιλά και την παχυσαρκία.
Προκαλεί διαβήτη τύπου 2
Η ζάχαρη προκαλεί μεγαλύτερη έκκριση ινσουλίνης, προκειμένου να ρυθμίσει τη γλυκόζη στο αίμα. Η κατάχρησή της οδηγεί στην απορρύθμιση του συστήματος και στη δημιουργία διαβήτη τύπου 2.
Βλάπτει το έντερο
Η υπερκατανάλωση ζάχαρης διαταράσσει τη χλωρίδα του εντέρου, καθώς αποτελεί τροφή για τα βλαβερά βακτήρια που κατοικούν σε αυτό, με αποτέλεσμα αυτά να αυξάνονται εις βάρος των ευεργετικών. Ως συνέπεια εμφανίζονται δυσκοιλιότητα, κακή αναπνοή, κακή πέψη, μειωμένη απορρόφηση μετάλλων, μειωμένη άμυνα του οργανισμού κ.ά.
Επιβαρύνει το συκώτι
Τα υψηλά επίπεδα φρουκτόζης (η ζάχαρη είναι βλαβερή λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς της σε φρουκτόζη) δημιουργούν λιπογένεση στο συκώτι και το επιβαρύνουν με τρόπο παρόμοιο με εκείνον του αλκοόλ. Η παρουσία λίπους στο συκώτι ανιχνεύεται πλέον και σε μικρά παιδιά.
Επηρεάζει την εγκεφαλική λειτουργία
H ζάχαρη διεγείρει τον εγκέφαλο να εκκρίνει ντοπαμίνη, με αποτέλεσμα να προκαλεί σταδιακά εθισμό. Επιπλέον, επιβαρύνει τα επινεφρίδια που με τη σειρά τους ευθύνονται για τη διάθεση, δημιουργώντας λήθαργο και μελαγχολία. Αλλά κυρίως, η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης φαίνεται να συνδέεται, σύμφωνα με τις έρευνες, με τη φθορά των εγκεφαλικών κυττάρων και τον κίνδυνο εμφάνισης Αλτσχάιμερ.
Προξενεί κούραση
Παρότι έχουμε συνδέσει την κατανάλωση ζάχαρης με περισσότερη ενέργεια, στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο. Διότι η ζάχαρη μετατρέπεται σε γλυκόζη από τον οργανισμό, η οποία προκαλεί αύξηση του σακχάρου του αίματος και μετά από περίπου 1 ώρα, η απότομη αυτή αύξηση - που ισοδυναμεί και με αύξηση της ενέργειας - σημειώνει απότομη πτώση που εκδηλώνεται με κούραση. Η κατ’ εξακολούθηση κατανάλωση ζάχαρης συνδέεται με υψηλά επίπεδα κούρασης, αλλά και με κακή ποιότητα ύπνου.
Αποδυναμώνει τους μηχανισμούς φυσικής επανόρθωσης
Καθώς το πάγκρεας απελευθερώνει περισσότερη ινσουλίνη για να ρυθμίσει τη γλυκόζη που έχει μπει στον οργανισμό με την κατανάλωση ζάχαρης, συμβαίνει και κάτι ακόμη: Τα αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης μπλοκάρουν τους επανορθωτικούς μηχανισμούς του οργανισμού που ευθύνονται για την καλή άμυνα και την επανόρθωση των κυττάρων. Πρακτικά αυτο σημαίνει ότι γινόμαστε πιο ευάλωτοι σε ιούς και μικρόβια, ενώ ταυτόχρονα το δέρμα μας δείχνει πιο γερασμένο.
Ανάμεσα σε άλλες, γνωστές και μη, αρνητικές συνέπειες της ζάχαρης στην υγεία μας, συγκαταλέγονται η φθορά των δοντιών και οι περιοδοντικές παθήσεις, η οστεοπόρωση, η αύξηση του ουρικού οξέος και της αρτηριακής πίεσης, το έκζεμα στα παιδιά, η δημιουργία πέτρας στα νεφρά και οι βλάβες στο πάγκρεας, βλάβες που αν αθροιστούν, μπορεί να επιβαρύνουν σημαντικά τον οργανισμό και να οδηγήσουν ακόμη και στην εμφάνιση κάποιου αυτοάνοσου νοσήματος εφόσον συνυπάρξουν και άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες.
Ποια είναι η «επικίνδυνη» ζάχαρη;
Η ζάχαρη που εμπεριέχεται στα φρούτα και το γάλα δεν είναι τόσο επιβαρυντική για τον οργανισμό, σύμφωνα με τους ειδικούς, εκτός αν γίνεται υπερκατανάλωση. Εκείνο που πρέπει να προσέξουμε είναι η χρήση της ραφιναρισμένης ζάχαρης, αλλά και όλες τις τροφές που περιέχουν είτε αυτήν είτε γλυκαντικά υποκατάστατά της, τα οποία συνήθως έχουν την κατάληξη -όζη. Διότι ακόμη κι αν καταφέρουμε να κόψουμε τα γλυκά και να πίνουμε τον καφέ μας χωρίς ζάχαρη, στην πραγματικότητα δεν θα έχουμε εξαλείψει τη ζάχαρη από τη διατροφή μας, αφού αυτή βρίσκεται κρυμμένη (σε κάποια από τις μορφές που προαναφέραμε) στις περισσότερες επεξεργασμένες τροφές. Σύμφωνα μάλιστα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας καταναλώνουμε ημερησίως περίπου 12 κουταλάκια ζάχαρης, χωρίς να το καταλαβαίνουμε.
Πού κρύβεται;
Οι συνήθεις «ύποπτοι» είναι όλες οι έτοιμες σάλτσες ντομάτας, ο ντοματοχυμός μαγειρικής και η κέτσαπ, σχεδόν όλα τα φαγητά σε κονσέρβες, τα προμαγειρεμένα γεύματα, τα δημητριακά - ακόμη και τα ολικής άλεσης - και οι μπάρες, τα επιδόρπια γιαουρτιών, τα γιαούρτια χαμηλών λιπαρών με φρούτα, οι συσκευασμένοι χυμοί, τα αναψυκτικά, οι έτοιμες πίτσες αλλά και μόνο η κατεψυγμένη ζύμη τους, τα αποξηραμένα φρούτα, οι μαρμελάδες και οι μαγιονέζες - ακόμη και οι light -, τα λικέρ και σχεδόν όλα τα ψωμιά και τα αρτοσκευάσματα. Σκεφτείτε μόνο ότι μια έτοιμη πίτσα περιέχει 4-5 κουταλάκια ζάχαρη!
Προϊόντα «χωρίς» και φυσικοί χυμοί φρούτων
Πολλά προϊόντα του εμπορίου αναγράφουν στις συσκευασίες τους «χωρίς ζάχαρη». Πρόκειται συνήθως για προϊόντα που έχουν ως βάση τους κάποιο φρούτο, όπως μαρμελάδες ή φυσικοί χυμοί. Στην πραγματικότητα αυτά τα προϊόντα μπορεί να μην περιέχουν έξτρα ραφιναρισμένη ζάχαρη, περιέχουν όμως υψηλά επίπεδα σακχάρων λόγω της φύσης των συστατικών τους. Τα φρούτα δηλαδή περιέχουν φρουκτόζη η οποία μπορεί να μην είναι τόσο βλαβερή, η υπερβολική κατανάλωσή της όμως εξακολουθεί να διεγείρει τους μηχανισμούς που μας εθίζουν στη γλυκιά γεύση. Στο ίδιο πνεύμα, οι χυμοί, ακόμη και οι φυσικοί, επειδή έχουν προέλθει από πολλά φρούτα, έχουν μεγάλες ποσότητες φρουκτόζης. Γι’ αυτό και οι ειδικοί που συστήνουν μια δίαιτα απαλλαγμένη από σάκχαρα, θα σας συμβουλέψουν να τρώτε 1-2 φρούτα την ημέρα και να αποφεύγετε ακόμη και τους φρεσκοστυμμένους χυμούς.
Χρήσιμες συμβουλές
Φροντίστε να διαβάζετε προσεκτικά τις ετικέτες με τα συστατικά των προϊόντων και αποφύγετε ουσίες όπως: άνυδρη δεξτρόζη, καφέ ζάχαρη, σιρόπι καλαμποκιού, δεξτρόζη, φρουκτόζη, λακτόζη, μαλτόζη, νέκταρ και σακχαρόζη.
Αποφύγετε όλα τα επεξεργασμένα τρόφιμα και επιλέξτε φυσικές τροφές, βιολογικά προϊόντα, ελευθέρας βοσκής, υγιεινά λιπαρά και μικρές ποσότητες φρούτων. Ο οργανισμός σας σιγά σιγά θα προσαρμοστεί και δεν θα αποζητά συνεχώς τη ζάχαρη.
Ως αντικατάστατο της ζάχαρης, επιλέξτε το μέλι, τη στέβια και τη ζάχαρη καρύδας, αλλά πάντοτε με μέτρο.
